ХЗБХ: Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнийг томилох тухай асуудлыг хэлэлцэж, Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийв
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2023/11/16-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Нийгэм Бусад
Огноо
Унших
21 минут 46 секунд

ХЗБХ: Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнийг томилох тухай асуудлыг хэлэлцэж, Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийв

Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хорооны лхагва гарагийн (2023.11.15) хуралдаан 16 цаг 59 минутад гишүүдийн 52.6 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, таван асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.

Хуралдаанаар эхлээд Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнийг томилох тухай асуудлыг хэлэлцэв. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран тавдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1 дэх хэсэг, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1, 3.2 дахь хэсгийг тус тус үндэслэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 2023 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдрийн 16 дугаар захирамжаараа Эрдэнээгийн Энхтуяаг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилуулахаар Улсын Их Хуралд санал болгож буйг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар танилцуулав.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд нэр дэвшигч Э.Энхтуяа нь 1977 онд Улаанбаатар хотод төрсөн. 46 настай, нөхөр хүүхийн хамт амьдардаг байна. 1995 онд Ховд аймгийн 10 жилийн I дунд сургуулийг, 1999 онд МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийг тус тус төгссөн. 2005 онд Япон Улсын Кюүшү их сургуульд хууль зүйн ухааны магистрын зэрэг хамгаалсан, англи, орос хэлтэй. Тэрбээр 1999-2000 онд Ховд аймгийн прокурорын газрын нарийн бичиг, 2000-2001 онд ХЗДХЯ-ны Төрийн захиргаа, удирдлагын газарт бичиг хэргийн эрхлэгч, 2001-2002 онд ХЗДХ-ийн дэд сайдын туслах, 2002-2012 онд ХЗДХЯ-ны Хууль зүйн бодлогын газрын мэргэжилтэн, ахлах мэргэжилтэн, 2012-2016 онд ХЗЯ-ны Эрх зүйн шинэчлэлийн бодлогын газрын ахлах мэргэжилтэн, 2016 оноос ХЗДХЯ-ны Бодлого хэрэгжилтийг зохицуулах газрын даргаар тус тус ажиллаж байжээ. Хуульч мэргэжлээр 24 жил ажилласан нэр дэвшигч Э.Энхтуяа нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран тавдугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан болзлыг бүрэн хангасан, эрх зүйч мэргэжилтэй, хуульч, мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөлтэй, хууль зүй болон улс төрийн өндөр мэргэшилтэй байх шаардлагыг бүрэн хангаж байгааг Я.Содбаатар дарга хуралдаанд танилцуулав.

Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 102 дугаар зүйлийн 102.3-т “Байнгын хорооны болон нэгдсэн хуралдаанд гишүүд нэр дэвшүүлсэн байгууллага болон нэр дэвшигчээс асуулт асууж, үг хэлж болно” хэмээн заасан байдаг. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс Цэцийн гишүүнээр томилуулахаар нэр дэвшүүлсэн дээрх саналтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганбат нэр дэвшүүлсэн байгууллагаас асуулт асууж, тодрууллаа. Нэр дэвшигчийн боловсрол, мэргэжил, мэргэшлийг нь харгалзан үзэхийн зэрэгцээ Хууль зүй, дотоод хэргийн яаманд 20 гаруй жил мэргэжилтнээс эхлээд Бодлого хэрэгжилтийг зохицуулах газрын даргаар дэвшин ажилласан, хууль зүйн захиргааны чиглэлээр мэргэшсэн албан хаагч болохыг Я.Содбаатар дарга онцлов. Үүний зэрэгцээ Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 9 гишүүний 2-3 нь эмэгтэй гишүүн байсан уламжлалтай, одоо Ш.Солонго гишүүн ганц эмэгтэй нь байгаа учраас жендэрийн тэгш байдлыг хангах үүднээс нэр дэвшигчийг санал болгож байгааг дурдсан.

Ингээд гишүүд асуултдаа хариулт авсны дараа хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан үг хэлэх шаардлагагүй хэмээн гишүүд үзсэн тул санал хураалт явууллаа. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд санал болгож буй нэр дэвшигч Э.Энхтуяаг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилохыг дэмжих томьёоллоор санал хураалт явуулахад Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх буюу 72.7 хувийн саналаар дэмжив. Иймд энэ талаарх Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтлоо.

Дараа нь Улсын дээд шүүхээс Цэцийн гишүүнээр томилуулах саналыг хэлэлцэв. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран тавдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.2 дахь хэсэг, Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.8.7 дахь хэсгийг тус тус үндэслэн, Улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчдийн хуралдааны 36 дугаар тогтоолын дагуу Одонхүүгийн Мөнхсайханыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилуулахаар Улсын Их Хуралд танилцуулж буйг Улсын дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхимын тэргүүн Г.Алтанчимэг хуралдаанд танилцуулав.

Нэр дэвшигч О.Мөнхсайхан нь 1983 онд Ховд аймгийн Жаргалант сумд төрсөн. 40 настай, эхнэр, хоёр хүүхдийн хамт амьдардаг. 2005 онд МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийг эрх зүйч мэргэжлээр төгссөн байна. Нэр дэвшигч нь Үндсэн хуулийн эрх зүйн судалгаа хийж, 2008 онд Япон Улсын Нагояагийн их сургуулийн Хуулийн сургуульд хууль зүйн магистрын зэрэг, 2011 онд хууль зүйн докторын зэргээ тус тус хамгаалжээ. Түүнд МУИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн 2019 оны 2 дугаар тогтоолоор дэд профессор цол олгосон байна. Англи хэлтэй. 2005 оноос МУИС-ийн Хууль зүйн сургуульд тэнхимийн туслах ажилтан, багш, дэд профессор, профессороор нийтдээ 18 жил ажилласан бөгөөд 2022 оны нэгдүгээр сараас МУИС-ийн Үндсэн хуулийн эрх зүйн хүрээлэнгийн захирлын албан тушаалыг хавсран гүйцэтгэж байгаа юм байна. О.Мөнхсайхан нь МУИС-ийн Хууль зүйн сургууль болон хуульч, шүүгчийн үргэлжилсэн сургалтад Үндсэн хуулийн эрх зүй, хүний эрх, шүүх, хуульчийн ёс зүй, эрх зүйн болон улс төрийн философийн хичээлийг заадаг байна. Сүүлийн 10 жилд мэргэшсэн чиглэлээрээ 30 орчим судалгааны төслийг дангаараа болон багаар хэрэгжүүлж, 9 ном, сурах бичиг, 60 гаруй эрдэм шинжилгээний өгүүллийг англи, монгол хэлээр хэвлүүлсэн байна. Түүнчлэн 60 орчим судалгааны илтгэл хэлэлцүүлсэн болохыг танилцууллаа. Тэрбээр АНУ-д Вашингтоны их сургууль болон Жорж Вашингтоны их сургуульд зочин судлаач, Япон Улсын Нагояагийн их сургуульд гадаад судлаачаар ажиллаж байжээ.

Нэр дэвшигч О.Мөнхсайхан нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран тавдугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд нэр дэвшигчийн болзол, шаардлагыг бүрэн хангасан хууль зүйн өндөр мэргэшилтэй, Үндсэн хуулийн эрх зүйн дагнасан судлаач, багш, профессор гэдгийг танилцуулгын төгсгөлд дурдав.

Улсын дээд шүүхийн санал, нэр дэвшигчийн танилцуулгатай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил, Д.Ганбат нар асуулт асууж, хариулт авав. Нэр дэвшигч О.Мөнхсайхан гишүүдийн тодруулсны дагуу Үндсэн хуулийн хяналтын талаар, парламент болон Үндсэн хуулийн шүүхийн харилцааны зарчмын талаарх байр сууриа илэрхийлсэн. Түүнчлэн Улсын дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхимын тэргүүн Г.Алтанчимэг гишүүдийн асуултад хариулахдаа, Цэцийн есөн гишүүний гурвыг Улсын дээд шүүхийн санал болгосноор Улсын Их Хурал томилох хуулийн зохицуулалтын дагуу нэр дэвшигчийг Улсын дээд шүүхээс санал болгож байгааг хэллээ. Хууль тогтоомжид заасны дагуу нэр дэвшүүлэх хүсэлтийг нээлттэй зарлаж, ирүүлсэн материалд үндэслэн Улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчийн хуралдааныг зохион байгуулсан байна. Нэр дэвшигч хуульд заасан бүх болзлыг хангаж байгаагийн зэрэгцээ нийт шүүгчийн хуралдаанаас олонхын санал авсан учраас ийнхүү Улсын Их Хуралд танилцуулж байгаа гэдэг тайлбарыг тэрбээр өгсөн. Ийнхүү гишүүд асуулт асууж, хариулт авсны дараа хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан үг хэлэв. Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр нэр дэвшигчийг дэмжиж буйгаа илэрхийлээд, хууль зүйн салбарт хүлээн зөвшөөрөгдсөн, улс төрийн аль нэг намд харьяалагдаж байгаагүй мэргэшсэн судлаач болохыг онцолж “Монгол Улсын хувь заяаг хуультай нь нийцүүлж, хуулийн үг, үсэг, таслалтай нь нийцүүлэн Үндсэн хуулийн түвшинд хуулийн хэрэгжилтийг хангах гол бүтцийн нэг хэсэг болж байгаагийн хувиар зарчмаа хатуу баримталж ажиллахын зэрэгцээ эрдэм шинжилгээний ажлуудаа үргэлжлүүлээрэй” гэлээ.

Ийнхүү гишүүд хэлсний дараа санал хураалт явуулахад Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх Улсын дээд шүүхээс Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд санал болгосон нэр дэвшигч О.Мөнхсайханыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилохыг дэмжсэн тул энэ талаарх санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар боллоо.

Цэцийн гишүүнээр томилуулахаар Улсын Их Хурлаас нэр дэвшүүлсэн саналын хэлэлцүүлгээр Байнгын хорооны хуралдаан үргэлжиллээ. Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар энэ талаар Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдаанд танилцуулав. Тэрбээр, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран тавдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн холбогдох заалтуудыг үндэслэн Лувсандоржийн Өлзийсайханыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилуулахаар Улсын Их Хурлаас санал болгон, нэр дэвшүүлж байна гэлээ. Нэр дэвшигч Л.Өлзийсайханыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд нэр дэвшүүлэхдээ нэн тэргүүнд онолын мэдлэг, Үндсэн хууль, судалгааны ажлын туршлагыг, удаад нь хууль тогтоох, гуравдугаарт гүйцэтгэх, дөрөвдүгээрт шүүх эрх мэдлийн салбарт ажилласан мэдлэг, туршлага, ур чадварыг үндэслэн Улсын Их Хурлаас Цэцийн гишүүнд нэр дэвшүүлж байгааг Улсын Их Хурлын дарга танилцуулгадаа онцлов.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд нэр дэвшигч Л.Өлзийсайхан нь МУИС болон УБИС-д нийтдээ 19 жил багшилж, эрх зүйн онол, Үндсэн хуулийн эрх зүй, парламент судлалын чиглэлээр нэг сэдэвт 10 гаруй бүтээл, ном, гарын авлага туурвиж, 20 гаруй эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, илтгэл судалгааны ажил бичиж, эрдэмтэн судлаачид болон олон нийтийн хүртээл болгосон Үндсэн хууль судлаач юм байна. Тэрбээр Үндсэн хууль болон шүүх эрх мэдэл, хууль тогтоох үйл ажиллагааны практик судалгааны чиглэлээр Америк, Герман, Япон, Франц, Солонгос, Швейцарын холбооны улсад мэргэжил дээшлүүлсэн. Хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор, дэд профессор цолтой.

Л.Өлзийсайхан нь 1998 оноос эрдэм шинжилгээ, судалгааны чиглэлээр тасралтгүй 25 жил ажиллаж байгааг Улсын Их Хурлын дарга танилцуулсан. 1998-2002 онд УБИС-д, 2002-2016 онд МУИС-ийн Хууль зүйн сургуульд багш, ахлах багшаар ажилласан. Хууль тогтоох салбарт буюу Улсын Их Хурлын Тамгын газарт 2007 оноос ажиллаж, мерит зарчмаар өсөн дэвшсээр өнөөдөр Монгол Улсын Их Хурлын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байгааг Г.Занданшатар дарга танилцууллаа. Нэр дэвшигч 2007 оноос Улсын Их Хурлын Тамгын газрын зөвлөх, Экспертийн хэсэг хариуцсан ахлах зөвлөхөөр, 2013-2015 онд ШЕЗ-ийн Шүүхийн хүний нөөцийн газрын дарга, 2015- 2017 онд нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчээр ажиллаж байжээ. 2018-2019 онд ЗГХЭГ-ын Стратегийн удирдлага зохицуулалтын газрын даргаар ажиллаж байгаад 2019 оноос Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар томилогдсон байна. Л.Өлзийсайхан нь 2019 онд Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлт болон 2023 онд Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлтийн төслийг боловсруулах эхний шатаас хэлэлцэн батлах хүртэл бүхий л үйл явцад Улсын Их Хурлын гишүүдийг мэдээлэл, судалгаагаар хангах ажлыг хариуцаж, Улсын Их Хурлын Тамгын газрын удирдлагын хувиар манлайлан ажиллаж Монгол Улсад Үндсэн хуулийн эрх зүйн шинэтгэлийг эхлүүлж, хэрэгжүүлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулсан болохыг Улсын Их Хурлын дарга тэмдэглэн хэлсэн. 2023 оны тавдугаар сарын 31-ний өдөр баталсан Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлтийн төслийг ард иргэдээр хэлэлцүүлэх, санал авах, улс орны нийгэм, эдийн засгийн тулгамдсан асуудлаар үндэсний хэмжээний Зөвлөлдөх санал асуулга явуулах зэрэг төрийн ажил хэрэг, томоохон түүхэн үйл хэргүүдийг зохион байгуулахад бодлого, хэрэгжилтийн түвшинд мэргэжлийн өндөр ур чадвар гаргаж хариуцлагатай ажилласан гэдгийг танилцуулгад дурдав. Иймд Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд тавигдах хууль зүй, улс төрийн өндөр мэргэшилтэй байх үндсэн шаардлагыг хангаж байгаа, хууль зүй, эрдэм шинжилгээний судалгаанаас эхлэн хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх эрх мэдлийн салбарт 25 жил хууль, эрх зүйн мэргэжлийн ажлаа нэр төртэй эрхэлж буй Л.Өлзийсайханыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд Улсын Их Хурлаас нэр дэвшүүлж байгаагаа Г.Занданшатар дарга танилцууллаа.

Улсын Их Хурлын дээрх санал болон нэр дэвшигчээс Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энх-Амгалан, Д.Ганбат нар асуулт асууж, хариулт авав. Нэр дэвшигч Л.Өлзийсайхан нь Үндсэн хуулийн эрх зүйн шинэчлэлийг, ард түмний засаглах эрхийг хамгаалах, парламентын засаглалыг бэхжүүлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулсан болохыг Б.Энх-Амгалан гишүүн тэмдэглээд, дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн. Үндсэн хуулийг сахиулах чиглэлд онцгойлон анхаарч ажиллахыг хүсээд Монгол Улсын язгуур эрх ашиг, үндэсний аюулгүй байдал, тусгаар тогтнол, газар нутгийн бүрэн бүтэн байдал, бие даасан байдалтай холбоотой аливаа нэгэн хууль тогтоомжийн асуудлаар Үндсэн хуулийн цэц дүгнэлт гаргахдаа мэргэжлийн байгууллагуудаас судалгаа авч, няхуур хандаж байх шаардлагын талаар санал хэллээ. Нэг сэдэвт судалгааны бүтээлүүдийнх нь талаар нэр дэвшигчээс тодруулсан гишүүний асуултад нэр дэвшигч Л.Өлзийсайхан хариулт өгөв. “Парламент”, “Парламентат ёс”, “Парламентын хуралдааны дэгийн онол, арга зүйн үндэс”, “Үндсэн хууль бүтээхүй”, Хууль дээдлэх ёс”, “Эрх зүйн түүх”, “Дээж түүх” зэрэг хамтын болоод нэг сэдэвт бүтээлүүд болон 20 гаруй эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, илтгэлийг тэрбээр олон нийтийн хүртээл болгосон байна.

Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганбат “Маш цөөхөн гишүүнтэй Улсын Их Хурал дахь АН-ын бүлгийн даргаар би гурван жил ажилласны хувиар Л.Өлзийсайхан дарга бол хуулийг дээдэлж, хуулийн хүрээнд ажиллахыг эрхэм болгодог гэдгийг зориуд тэмдэглэж хэлмээр байна. Ажлын энэ зарчим нь Монгол Улсын парламентат ёс болон хууль тогтоох байгууллагын түүхэн хөгжилд бодитой, үнэтэй хувь нэмэр оруулсан юм” хэмээгээд Улсын Их Хурлаас санал болгож буй нэр дэвшигчийг бүрэн дэмжиж буйгаа илэрхийллээ. Д.Цогтбаатар гишүүн, парламентын засаглалтай Монгол Улсын хууль тогтоох дээд байгууллагаас Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд нэр дэвшүүлж байгаа нь асар их итгэл, найдвар дайж байгааг сануулаад нэр дэвшигчид ажлын амжилт хүсэв.

Ийнхүү гишүүд асуулт асууж, үг хэлсний дараа санал хураалт явуулахад Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх буюу Улсын Их Хурлын 10 гишүүний 9 нь Улсын Их Хурлаас Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнд санал болгож буй нэр дэвшигч Л.Өлзийсайханыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилохыг дэмжив. Иймд энэ талаарх Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар шийдвэрлэлээ.

Дараа нь Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж, Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир ажлын хэсгийн танилцуулгыг хийв.

Улсын Их Хурал энэ оны арван нэгдүгээр сарын 09-ний өдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг хийж, эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Хууль зүйн байнгын хороонд шилжүүлсэн юм. Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлд заасны дагуу Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн 3 дугаар зүйлийн 2 дахь заалтын 3 дахь хэсэгт “шүүгч, прокурор, хууль сахиулагч, өмгөөлөгч” гэж нэмэхээр, мөн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаас хамт өргөн мэдүүлсэн Зөрчлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн 1 дүгээр зүйлийн 2 дахь заалтын 8 дахь хэсгийг гүйцээн боловсруулах чиглэл өгсөн байна. Түүнчлэн чуулганы нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр олонхын дэмжлэг авсан саналуудыг төсөлд нэмж тусган төслийн эцсийн хувилбар болон зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллыг ажлын хэсгээс бэлтгэсэн болохыг тэрбээр танилцуулав.

Төслийн эцсийн хэлэлцүүлэг болон ажлын хэсгийн танилцуулгатай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энх-Амгалан ажлын асуулт асууж, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын зөвлөх Д.Мөнх-Эрдэнээс хариулт, тайлбар авав. Үргэлжлүүлэн ажлын хэсгээс бэлтгэсэн болон хуралдааны үеэр гишүүдээс гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналын томьёолол тус бүрээр санал хураалт явуулан шийдвэрлээд, энэ талаарх санал, дүгнэлтээ чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар боллоо.

Нийслэл Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Зөрчлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгээр Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдаан үргэлжлэв. Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн “Байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлэг явуулах” тухай 39 дүгээр зүйлийн 39.10-т “Байнгын хороо хуулийн төслийг зүйл бүрээр хэлэлцэнэ” хэмээн заасан байдаг. Энэ дагуу дээрх төслүүдийг тус бүрд нь, зүйл бүрээр нь хэлэлцээд, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлэхээр болов гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.

Дашинчилэн сум дахь Эрэн хайх, аврах бүлгийн нээлтийн ажиллагаа боллоо
Дашинчилэн сум дахь Эрэн хайх, аврах бүлгийн нээлтийн ажиллагаа боллоо
 
сайд Б.Батцэцэг НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Суурин төлөөлөгч Эварист Куасси-Комланыг хүлээн авч уулзлаа
сайд Б.Батцэцэг НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Суурин төлөөлөгч Эварист Куасси-Комланыг хүлээн авч уулзлаа
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2023/11/16-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

сайд Б.Батцэцэг НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Суурин төлөөлөгч Эварист Куасси-Комланыг хүлээн авч уулзлаа

сайд Б.Батцэцэг НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Суурин төлөөлөгч Эварист Куасси-Комланыг хүлээн авч уулзлаа

УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан БНЧУ-ын Эдийн засгийн танхимын төлөөлөлтэй уулзав

УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан БНЧУ-ын Эдийн засгийн танхимын төлөөлөлтэй уулзав

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 79 дүгээр чуулганд оролцоно

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 79 дүгээр чуулганд оролцоно

Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжлийн анги нээгдлээ

Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжлийн анги нээгдлээ

Энэ долоо хоногт Улаанбаатар хотын таван байршилд авто замыг хааж, шинэчилнэ

Энэ долоо хоногт Улаанбаатар хотын таван байршилд авто замыг хааж, шинэчилнэ

Э.Цэндбаатар ээлжит тулаанаа ирэх сарын 9-нд Доминиканы боксчинтой хийнэ

Э.Цэндбаатар ээлжит тулаанаа ирэх сарын 9-нд Доминиканы боксчинтой хийнэ

Эргийн цэвэрлэгээ хийлээ

Эргийн цэвэрлэгээ хийлээ

Өнөөдөр: “Гэр бүл-соёлын анхдагч орчин” хөтөлбөрийг нээнэ

Өнөөдөр: “Гэр бүл-соёлын анхдагч орчин” хөтөлбөрийг нээнэ

Боксын дэлхийн цомын тэмцээн Монгол Улсад анх удаа болно

Боксын дэлхийн цомын тэмцээн Монгол Улсад анх удаа болно

Эко хороолол ба орлогод нийцсэн орон сууцны санд хөрөнгө оруулна

Эко хороолол ба орлогод нийцсэн орон сууцны санд хөрөнгө оруулна

Microsoft компани хиймэл оюуныг хөгжүүлэх сан байгуулжээ

Microsoft компани хиймэл оюуныг хөгжүүлэх сан байгуулжээ

Эзлэн түрэмгийллээ зогсоохыг Израилаас шаардсан тогтоолыг НҮБ баталжээ

Эзлэн түрэмгийллээ зогсоохыг Израилаас шаардсан тогтоолыг НҮБ баталжээ

Хар шоколад, цай, улаан дарс нь тэнэгрэх өвчин тусах эрсдэлийг бууруулдаг

Хар шоколад, цай, улаан дарс нь тэнэгрэх өвчин тусах эрсдэлийг бууруулдаг

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Улаанбаатарт өдөртөө 11 хэм дулаан

Улаанбаатарт өдөртөө 11 хэм дулаан

АНУ руу нислэг үйлдэх хүрээнд аюулгүй байдлыг хангах олон улсын шалгалтад хамрагдаж байна

АНУ руу нислэг үйлдэх хүрээнд аюулгүй байдлыг хангах олон улсын шалгалтад хамрагдаж байна

Гэр хорооллыг орон сууцжуулах байршлуудыг тогтоолоо

Гэр хорооллыг орон сууцжуулах байршлуудыг тогтоолоо

Оносато, Вакатакакагед унаж, Киришима Б.Лхагвасүрэн, Котозакураг давлаа

Оносато, Вакатакакагед унаж, Киришима Б.Лхагвасүрэн, Котозакураг давлаа

УИХ-ын гишүүн Д.Энхтуяа НҮБ-ын Хүүхдийн Сангийн Суурин төлөөлөгч Эваристе Коуасси-Комлантай уулзлаа

УИХ-ын гишүүн Д.Энхтуяа НҮБ-ын Хүүхдийн Сангийн Суурин төлөөлөгч Эваристе Коуасси-Комлантай уулзлаа

Олон улсын олимпиадад амжилттай оролцсон сурагчид, зохион байгуулах хороодод шагнал гардууллаа

Олон улсын олимпиадад амжилттай оролцсон сурагчид, зохион байгуулах хороодод шагнал гардууллаа

Тэргүүн шадар сайд бөгөөд ЭЗХ-ийн сайд Л. Гантөмөр ХБНГУ-ын Бундестагийн гишүүн Манфред Грундтай уулзлаа

Тэргүүн шадар сайд бөгөөд ЭЗХ-ийн сайд Л. Гантөмөр ХБНГУ-ын Бундестагийн гишүүн Манфред Грундтай уулзлаа

“FITCH RATINGS” Агентлаг Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг 10 жилийн дараа ахиулж “В+“ болголоо

“FITCH RATINGS” Агентлаг Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг 10 жилийн дараа ахиулж “В+“ болголоо

Дэлхийн хэмжээний юникорн компани гаргахад Google компанитай хамтран ажиллана

Дэлхийн хэмжээний юникорн компани гаргахад Google компанитай хамтран ажиллана

20 минутын хот бодлогын жишиг болох “Сэлбэ дэд төв”-ийн барилгажилт эхлэхэд бэлэн боллоо

20 минутын хот бодлогын жишиг болох “Сэлбэ дэд төв”-ийн барилгажилт эхлэхэд бэлэн боллоо

Сайд Т.Мөнхсайхан АНУ-ын Өвчний хяналт, сэргийлэлтийн төвийн Токио дахь Зүүн Ази, Номхон далайн бүсийн захиралтай уулзав

Сайд Т.Мөнхсайхан АНУ-ын Өвчний хяналт, сэргийлэлтийн төвийн Токио дахь Зүүн Ази, Номхон далайн бүсийн захиралтай уулзав

Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан ИБУИНВУ-ын элчин сайд Фиона Блайтыг хүлээн авч уулзлаа

Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан ИБУИНВУ-ын элчин сайд Фиона Блайтыг хүлээн авч уулзлаа

АҮЭБЯ-ны ТНБ-ийн дарга С.Магнайсүрэн Энэтхэг улсаас Монгол Улсад суугаа элчин сайд Атул Малхари Готсурвег хүлээн авч уулзав

АҮЭБЯ-ны ТНБ-ийн дарга С.Магнайсүрэн Энэтхэг улсаас Монгол Улсад суугаа элчин сайд Атул Малхари Готсурвег хүлээн авч уулзав

Профессор Яннис Кацоулакосыг хүлээн авч уулзлаа

Профессор Яннис Кацоулакосыг хүлээн авч уулзлаа

“Бүх нийтийн гүйлт-2024” болно

“Бүх нийтийн гүйлт-2024” болно

Ашиг сонирхлын зөрчилд хамаарах 42 гомдол, мэдээллийг хянан шалгав

Ашиг сонирхлын зөрчилд хамаарах 42 гомдол, мэдээллийг хянан шалгав

Кино үйлдвэрлэлд хиймэл оюун ашиглахыг Калифорнид хязгаарлажээ

Кино үйлдвэрлэлд хиймэл оюун ашиглахыг Калифорнид хязгаарлажээ

“Sharp” анхны цахилгаан автомашины загвараа танилцуулжээ

“Sharp” анхны цахилгаан автомашины загвараа танилцуулжээ

И.Маск: Neuralink-ийн суулгац төрөлхийн хараагүй хүнд ч хараа оруулна

И.Маск: Neuralink-ийн суулгац төрөлхийн хараагүй хүнд ч хараа оруулна

Иргэний нийгмийн байгууллагын түншлэлийн өдөрлөг зохион байгуулна

Иргэний нийгмийн байгууллагын түншлэлийн өдөрлөг зохион байгуулна

Яармаг чиглэлийн түгжрэлийг 20 хувиар бууруулах авто замыг ирэх пүрэв гарагт нээнэ

Яармаг чиглэлийн түгжрэлийг 20 хувиар бууруулах авто замыг ирэх пүрэв гарагт нээнэ

Хотын нэгдсэн стандартын гуравдугаар хэсгийн төслийг хэлэлцлээ

Хотын нэгдсэн стандартын гуравдугаар хэсгийн төслийг хэлэлцлээ

Бүгд Найрамдах Франц Улсын Элчин сайд Итгэмжлэх жуух бичгээ өргөн барилаа

Бүгд Найрамдах Франц Улсын Элчин сайд Итгэмжлэх жуух бичгээ өргөн барилаа

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Улаанбаатарт өдөртөө 8 хэм дулаан

Улаанбаатарт өдөртөө 8 хэм дулаан

Б.Нарантуяа Дэлхийн зургаан удаагийн аварга Нг Он-И-тэй мөнгөн медалийн төлөө өрсөлдөнө

Б.Нарантуяа Дэлхийн зургаан удаагийн аварга Нг Он-И-тэй мөнгөн медалийн төлөө өрсөлдөнө

Хүнд жинтэй, урт бүрэлдэхүүнтэй галт тэргийг “Тавантолгой-Гашуунсухайт” чиглэлд туршилтаар аялууллаа

Хүнд жинтэй, урт бүрэлдэхүүнтэй галт тэргийг “Тавантолгой-Гашуунсухайт” чиглэлд туршилтаар аялууллаа

Түгжрэлийг бууруулах чиглэлээр “Google” компанитай хамтран ажиллана

Түгжрэлийг бууруулах чиглэлээр “Google” компанитай хамтран ажиллана

Сэкиваке Оносато ганцаараа 11 даваатай Аки башёг тэргүүлж байна

Сэкиваке Оносато ганцаараа 11 даваатай Аки башёг тэргүүлж байна

ТАЗ-ийн хянан шалгах, зөвлөн туслах үүрэг бүхий ажлын хэсэг ЦХИХХЯ-нд ажиллаж байна

ТАЗ-ийн хянан шалгах, зөвлөн туслах үүрэг бүхий ажлын хэсэг ЦХИХХЯ-нд ажиллаж байна

Виртуал бүсийн үйл ажиллагааны журмын төсөл батлагдсанаар мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэл эрхэлж буй хуулийн этгээдэд татварын болон татварын бус дэмжлэг үзүүлнэ

Виртуал бүсийн үйл ажиллагааны журмын төсөл батлагдсанаар мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэл эрхэлж буй хуулийн этгээдэд татварын болон татварын бус дэмжлэг үзүүлнэ

Кибер аюулгүй байдал, дроны мэргэжилтнүүдийг бэлдэх чиглэлд ЖАЙКА-тай хамтран ажиллана

Кибер аюулгүй байдал, дроны мэргэжилтнүүдийг бэлдэх чиглэлд ЖАЙКА-тай хамтран ажиллана

Футзалын ДАШТ-ийг 175 орон шууд дамжуулж байна

Футзалын ДАШТ-ийг 175 орон шууд дамжуулж байна

TRIP.COM групптэй хамтран ажиллах гэрээ байгууллаа

TRIP.COM групптэй хамтран ажиллах гэрээ байгууллаа

“Цахим засаглалын хөгжлийн индекс”-ээр Монгол Улс 28 байраар урагшилжээ

“Цахим засаглалын хөгжлийн индекс”-ээр Монгол Улс 28 байраар урагшилжээ

Нийтийн гимнастикийн соёлын наадам Монгол Улсад боллоо

Нийтийн гимнастикийн соёлын наадам Монгол Улсад боллоо

Чөлөөт бөхийн ДАШТ-д оролцох тамирчид тодорлоо

Чөлөөт бөхийн ДАШТ-д оролцох тамирчид тодорлоо

АШУҮИС-ийн Монгол-Японы эмнэлэгт өндөр хүчин чадалтай, дэвшилтэт төхөөрөмжүүдийг хүлээн авлаа

АШУҮИС-ийн Монгол-Японы эмнэлэгт өндөр хүчин чадалтай, дэвшилтэт төхөөрөмжүүдийг хүлээн авлаа

Энэ долоо хоногт таван байршилд нийт 5.3 км авто замыг шинэчилнэ

Энэ долоо хоногт таван байршилд нийт 5.3 км авто замыг шинэчилнэ

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болно

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болно

Гэмтлийн эмнэлгийг “Содон” хороололтой холбох 3.9 км авто замын хөдөлгөөнийг ирэх XI сард багтааж нээх үүрэг өглөө

Гэмтлийн эмнэлгийг “Содон” хороололтой холбох 3.9 км авто замын хөдөлгөөнийг ирэх XI сард багтааж нээх үүрэг өглөө

Дэлхийн озоны давхарга нөхөгдөж байна

Дэлхийн озоны давхарга нөхөгдөж байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Улаанбаатарт 19-21 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт 19-21 хэм дулаан байна

Ц.Баатархүү: Шуудан хүргэлтэд дрон ашиглана

Ц.Баатархүү: Шуудан хүргэлтэд дрон ашиглана

Сэкиваке Оносато 10 даваатай Аки башёг тэргүүлсээр байна

Сэкиваке Оносато 10 даваатай Аки башёг тэргүүлсээр байна

Нидерландын мэргэжилтнүүд Улаанбаатар хотын үерийн эрсдэлийг бууруулах судалгааны үр дүнг танилцуулж, зөвлөмж өглөө

Нидерландын мэргэжилтнүүд Улаанбаатар хотын үерийн эрсдэлийг бууруулах судалгааны үр дүнг танилцуулж, зөвлөмж өглөө

ОУОХ-ны тэргүүний албанд долоон хүн нэрээ дэвшүүлжээ

ОУОХ-ны тэргүүний албанд долоон хүн нэрээ дэвшүүлжээ

Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн эхний найман сарын үзүүлэлтүүдийг танилцуулж байна

Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн эхний найман сарын үзүүлэлтүүдийг танилцуулж байна

Алдагдсан гар утаснуудыг Алтанбулагийн хилийн боомтоор гаргах гэж байсныг саатуулжээ

Алдагдсан гар утаснуудыг Алтанбулагийн хилийн боомтоор гаргах гэж байсныг саатуулжээ

Нойтон цас орж, тариалангийн бүс нутгаар цочир хүйтэрч болзошгүйг анхааруулж байна

Нойтон цас орж, тариалангийн бүс нутгаар цочир хүйтэрч болзошгүйг анхааруулж байна

Сүхбаатар дүүргийн 15 дугаар хорооны гуу жалганд лаг тунгаах байгууламж барина

Сүхбаатар дүүргийн 15 дугаар хорооны гуу жалганд лаг тунгаах байгууламж барина

Бүгд Найрамдах Турк улсад эмчилгээ хийлгэх иргэдэд туслах эрүүл мэндийн нэгж байгуулах талаар санал солилцлоо

Бүгд Найрамдах Турк улсад эмчилгээ хийлгэх иргэдэд туслах эрүүл мэндийн нэгж байгуулах талаар санал солилцлоо

“Намрын ногоон өдрүүд-Үндэсний үйлдвэрлэл -2024” нэгдсэн яармаг худалдаа энэ сарын 23-29-ний өдрүүдэд болно

“Намрын ногоон өдрүүд-Үндэсний үйлдвэрлэл -2024” нэгдсэн яармаг худалдаа энэ сарын 23-29-ний өдрүүдэд болно

“ЮНЕСКО-гийн Соёлын болон Геологийн өвөөр дамжуулан Монгол Улсад тогтвортой аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх нь” төслийн нээлт болов

“ЮНЕСКО-гийн Соёлын болон Геологийн өвөөр дамжуулан Монгол Улсад тогтвортой аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх нь” төслийн нээлт болов

IJF: Жүдо бөхийн 2025 оны тэмцээний хуваарь

IJF: Жүдо бөхийн 2025 оны тэмцээний хуваарь

Шуудангийн шинэчлэл дугуй ширээний уулзалт болно

Шуудангийн шинэчлэл дугуй ширээний уулзалт болно

Монголын эмэгтэй шигшээ баг АНУ-ын шигшээ багийг ялж, Гүржид ялагдлаа

Монголын эмэгтэй шигшээ баг АНУ-ын шигшээ багийг ялж, Гүржид ялагдлаа

Монголын эрэгтэй шигшээ баг Суданыг ялж, Болгарт ялагдлаа

Монголын эрэгтэй шигшээ баг Суданыг ялж, Болгарт ялагдлаа

“Эмми” наадмын шилдгүүд тодорлоо

“Эмми” наадмын шилдгүүд тодорлоо

Улаанбаатарт 20-22 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт 20-22 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Киришима Б.Лхагвасүрэн 1 унаатай башёг тэргүүлэгч Оносатог нэхэж байна

Киришима Б.Лхагвасүрэн 1 унаатай башёг тэргүүлэгч Оносатог нэхэж байна

Олон улсын атомын эрчим хүчний агентлагийн Ерөнхий бага хурлын чуулган эхэлжээ

Олон улсын атомын эрчим хүчний агентлагийн Ерөнхий бага хурлын чуулган эхэлжээ

Шанхай хотыг хүчтэй хар салхи нөмөрчээ

Шанхай хотыг хүчтэй хар салхи нөмөрчээ

Монголын эмэгтэй баг Гүржтэй, эрэгтэй баг Болгарын багтай тоглоно

Монголын эмэгтэй баг Гүржтэй, эрэгтэй баг Болгарын багтай тоглоно

Хятадад тэтгэврийн насыг нэмэгдүүлнэ

Хятадад тэтгэврийн насыг нэмэгдүүлнэ

Хятадын барааны татварыг нэмэгдүүлэхийг эрс эсэргүүцэв

Хятадын барааны татварыг нэмэгдүүлэхийг эрс эсэргүүцэв

Сауль Альварес аварга цолоо хамгааллаа

Сауль Альварес аварга цолоо хамгааллаа

Энэ 7 хоногт Монгол Улсад

Энэ 7 хоногт Монгол Улсад

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Улаанбаатарт 18-20 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт 18-20 хэм дулаан байна

Сэкиваке Оносато 8 даваатай Аки башёг тэргүүлж байна

Сэкиваке Оносато 8 даваатай Аки башёг тэргүүлж байна

Монголын эмэгтэй шигшээ баг Испани улсын шигшээг хожлоо

Монголын эмэгтэй шигшээ баг Испани улсын шигшээг хожлоо

Шинээр бүртгэгдэж байгаа нийт хавдрын өвчлөлийн 70 хувь нь хожуу шатандаа оношлогдож байна

Шинээр бүртгэгдэж байгаа нийт хавдрын өвчлөлийн 70 хувь нь хожуу шатандаа оношлогдож байна

Ирэх онд Нарантуул захын дөрвөн замын уулзварын нүхэн гарцыг барина

Ирэх онд Нарантуул захын дөрвөн замын уулзварын нүхэн гарцыг барина

Үндэсний хиймэл дагуул хөөргөх төслийн ТЭЗҮ-ийн шинэчилсэн тооцооллыг хэлэлцэн баталлаа

Үндэсний хиймэл дагуул хөөргөх төслийн ТЭЗҮ-ийн шинэчилсэн тооцооллыг хэлэлцэн баталлаа

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Улаанбаатарт өдөртөө 19 хэм дулаан

Улаанбаатарт өдөртөө 19 хэм дулаан

Оносато 7 даваатай Аки башёг тэргүүлсээр байна

Оносато 7 даваатай Аки башёг тэргүүлсээр байна

А.Хүслэн дугуйт цанын төрөлд ДАШТ-ий алтан медаль хүртлээ

А.Хүслэн дугуйт цанын төрөлд ДАШТ-ий алтан медаль хүртлээ

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Улаанбаатарт 16-18 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт 16-18 хэм дулаан байна

Шнобелийн шагналын эзэд тодорчээ

Шнобелийн шагналын эзэд тодорчээ

Sony компани “PlayStation 5 Pro” загвараа танилцуулжээ

Sony компани “PlayStation 5 Pro” загвараа танилцуулжээ

Нэр томьёог цэгцлэх ажлыг бүх салбарт хэрэгжүүлэх шаардлагатай

Нэр томьёог цэгцлэх ажлыг бүх салбарт хэрэгжүүлэх шаардлагатай