Бидний хэрэглэдэг ус хэзээ үүссэн бэ?
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/03/23-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Нийгэм Бусад Шинжлэх ухаан Танин мэдэхүй
Огноо
Унших
4 минут 27 секунд

Бидний хэрэглэдэг ус хэзээ үүссэн бэ?

МОСКВА, 2024 оны гуравдугаар сарын 22 /new-science/. Ус бол дэлхий дээрх амьдралыг тэтгэгч гэдгийг бид бүгд мэддэг билээ. Тэгвэл ус хэзээ үүссэн бол гэж та бодож байсан уу? Өнөөдөр бидний ууж буй усны молекулууд нь 5 тэрбум гаруй жилийн өмнөх эртний гарал үүсэлтэй гэж зарим эрдэмтэд үздэг.

Усны молекулуудын ихэнх нь одод хоорондын орон зайд үүсжээ. Сансар огторгуйн энэ орон зайд хий, тоосонцрын үүлнээс усны анхны дуслууд бий болсон байна.

Дэлхий дээрх усны 30-50 орчим хувь нь одод хоорондын орон зайд буюу оддын хоорондох хоосон орон зайд үүсжээ. Энэ үйл явц нь одод хоорондын тоос, хийн үүл хуралдан бөөгнөрдөг хэсэгт болсон бөгөөд хүйтэн, нягт энэ орчинд устөрөгч, хүчилтөрөгчийн атомууд нийлээд энэхүү үнэт бодисыг үүсгэжээ. Усны молекулуудаар ханасан үүлс нь зөвхөн сансар огторгуйн гүнд үлдсэнгүй. Хэдэн тэрбум жилийн турш эдгээр үүлний зарим нь таталцлын хүчний нөлөөгөөр улам өтгөн зузаан болж, улмаар залуу оддын эргэн тойронд гаргийнх шиг бүслүүр үүсгэсэн байна. Энэ бүслүүр нь гаргууд, гаргийн системүүд, тэдгээрийн дотор манай Нарны аймаг үүсэхэд асар их үүрэг гүйцэтгэжээ.

Дэлхий дээр ус хаанаас ирсэн бэ?

Солир, сүүлт од гэх мэт сансрын биетүүд манай гараг дээр усны нөөц бий болоход хувь нэмрээ оруулжээ. Нарны аймгийн үүслийн эхэн үед Дэлхий дөнгөж үүсэж байх үед ихээхэн хэмжээний ус солируудаар дамжин ирсэн байна. Орчлон ертөнцийн өөр өөр орон зайгаас ирсэн эдгээр биет нь өөрсдийн усны нөөцийг дөнгөж бүрэлдэн бий болж буй манай гараг дээр авчирчээ. Ийнхүү ус нь манай гараг үүсэн бий болсон эхний өдрүүдээс хойш дэлхий дээр байсан тул өнөөдрийн бидний ууж буй ус хэдэн тэрбум жилийн настай гэсэн үг.

Ус хэрхэн үүсдэг вэ?

Орчлон ертөнц дэх усны ихэнх хэсэг нь одод хоорондын орон зайд аварга том молекулын үүлнүүдэд үүсжээ. Энэ үүлнүүд нь гол төлөв молекулын устөрөгчөөс бүрддэг хүйтэн, нягт бүсүүд юм. Од үүсэх явцад молекулын үүл өөрийн таталцлын нөлөөгөөр задрах үед түүний доторх температур, даралт нэмэгддэг. Энэ нь одод, гаргуудын системийг үүсгэхээс гадна молекулууд, тэр дундаа усыг нэгтгэхэд хүргэдэг. Оддын дотор явагддаг цөмийн урвал нь устөрөгчийг гели болгон хувиргана. Энэ үед асар их хэмжээний энерги ялгарч, илүү хүнд элементүүд үүсдэг байна. Одод мөхөхийн өмнө асар том оддын цөмд хүчилтөрөгч, нүүрстөрөгч зэрэг илүү хүнд элементүүдийг үүсгэдэг хэд хэдэн цөмийн урвал явагддаг ажээ. Супернова гэж нэрлэгддэг асар том оддын дэлбэрэлт нь одны гаднах давхаргыг сансарт цацдаг маш их энерги ялгаруулдаг үйл явц юм. Ийм дэлбэрэлтийн дараа одод дотор нийлэгжсэн элементүүд, түүний дотор хүчилтөрөгч, устөрөгч нь одод хоорондын орчинд тархаж болно.

Оддын дотор үүсэн бий болсон химийн элементүүд ба ийм үзэгдлийн үр дүнд тархсан супернова гэх мэт одод нь хий, тоосонцрын үүлээр бүрхэгдэж болох ба үүнээс улбаалан шинэ гаргийн системүүд үүсдэг. Гаргууд, түүний дотор дэлхий эдгээр үүлнээс үүссэн бөгөөд ус үүсэхэд шаардлагатай хэд хэдэн химийн элементүүдийг өвлөн авсан байна.

Эх сурвалж: МОНЦАМЭ Агентлаг Д.Жаргал

Хиймэл оюун ухаантай холбоотой анхны тогтоолыг НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей баталжээ
Хиймэл оюун ухаантай холбоотой анхны тогтоолыг НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей баталжээ
 
ӨНӨӨДӨР: “Нүүдэлчдийн ертөнц: Түүх, өв соёл” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал болно
ӨНӨӨДӨР: “Нүүдэлчдийн ертөнц: Түүх, өв соёл” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал болно
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/03/23-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

ӨНӨӨДӨР: “Нүүдэлчдийн ертөнц: Түүх, өв соёл” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал болно

ӨНӨӨДӨР: “Нүүдэлчдийн ертөнц: Түүх, өв соёл” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал болно

УБЦТС: Энэ долоо хоногт хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Энэ долоо хоногт хийгдэх засварын хуваарь

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна!

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна!

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Э.Макрон: Путин, Зеленский нарыг ойрын үед уулзуулах боломжтой

Э.Макрон: Путин, Зеленский нарыг ойрын үед уулзуулах боломжтой

ӨНӨӨДӨР: “Дэлхийн бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн форум”-ын талаар хэвлэлийн хурал хийнэ

ӨНӨӨДӨР: “Дэлхийн бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн форум”-ын талаар хэвлэлийн хурал хийнэ

Монгол Улсын баг, тамирчид Тийболын Азийн аварга боллоо

Монгол Улсын баг, тамирчид Тийболын Азийн аварга боллоо

Улаанбаатарт өдөртөө 28 градус дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 28 градус дулаан байна

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

ӨНӨӨДӨР: Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн үзүүлэлтийг танилцуулна

ӨНӨӨДӨР: Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн үзүүлэлтийг танилцуулна

Энэ 7 хоногт Монгол Улсад

Энэ 7 хоногт Монгол Улсад

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан байна

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

В.Путин: Украины хямралыг эцэслэхийг бид чин сэтгэлээсээ хүсэж байна

В.Путин: Украины хямралыг эцэслэхийг бид чин сэтгэлээсээ хүсэж байна

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

ӨНӨӨДӨР: “Төрийн байгууллагын төгөлдөршлийн тогтолцоо ба гүйцэтгэлийн үнэлгээ, Азийн загвар байгууллага төлөвшүүлэх нь” төслийн нээлт болно

ӨНӨӨДӨР: “Төрийн байгууллагын төгөлдөршлийн тогтолцоо ба гүйцэтгэлийн үнэлгээ, Азийн загвар байгууллага төлөвшүүлэх нь” төслийн нээлт болно

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм дулаан

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм дулаан

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

ӨНӨӨДӨР: 2026 оны төсвийн төслийг танилцуулах олон нийтийн хэлэлцүүлэг болно

ӨНӨӨДӨР: 2026 оны төсвийн төслийг танилцуулах олон нийтийн хэлэлцүүлэг болно

Энэ 7 хоногт Монгол Улсад

Энэ 7 хоногт Монгол Улсад

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

М.Карлсен киберспортын дэлхийн цомд түрүүллээ

М.Карлсен киберспортын дэлхийн цомд түрүүллээ

Монголын “тэнгэрийн зам” улам тэлсээр...

Монголын “тэнгэрийн зам” улам тэлсээр...

Улаанбаатарт 23-25 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт 23-25 хэм дулаан байна

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Нагоя башёд Котошёохо 13 даваатай анх удаагаа түрүүллээ

Нагоя башёд Котошёохо 13 даваатай анх удаагаа түрүүллээ

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Аонишики, Котошёохо нар Нагоя башёг 11 даваатай тэргүүлж байна

Аонишики, Котошёохо нар Нагоя башёг 11 даваатай тэргүүлж байна

Аонишики, Котошёохо нар Нагоя башёг 10 даваатай тэргүүлж байна

Аонишики, Котошёохо нар Нагоя башёг 10 даваатай тэргүүлж байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Украины сүмоч Аонишики тэргүүтэй 3 сумоч 9 даваатай башёг тэргүүлж байна

Украины сүмоч Аонишики тэргүүтэй 3 сумоч 9 даваатай башёг тэргүүлж байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Ичияамамото Нагоя башёг ганцаараа тэргүүлсээр байна

Ичияамамото Нагоя башёг ганцаараа тэргүүлсээр байна

Улирлын буюу ирэх саруудын цаг агаарын ерөнхий төлөв

Улирлын буюу ирэх саруудын цаг агаарын ерөнхий төлөв

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Ичияамамото 8 даваатай Нагоя башёг ганцаараа тэргүүлж байна

Ичияамамото 8 даваатай Нагоя башёг ганцаараа тэргүүлж байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Их аварга Оoносатог Хакүохо давснаар 2 унаатай болов

Их аварга Оoносатог Хакүохо давснаар 2 унаатай болов

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Их аварга Оноосато тэргүүтэй 6 сумоч 6 даваатай Нагоя башёг тэргүүлж байна

Их аварга Оноосато тэргүүтэй 6 сумоч 6 даваатай Нагоя башёг тэргүүлж байна

Митакэүми 6 даваатай тэргүүлж түүний араас 7 сумоч нэхэж байна

Митакэүми 6 даваатай тэргүүлж түүний араас 7 сумоч нэхэж байна

“Торгоны зам” авто ралли олон улсын уралдаан Монгол Улсад зохион байгуулагдаж байна

“Торгоны зам” авто ралли олон улсын уралдаан Монгол Улсад зохион байгуулагдаж байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Их аварга Хоошёорюү С.Бямбасүрэн бэртлийн улмаас башёг өнжихөөр боллоо

Их аварга Хоошёорюү С.Бямбасүрэн бэртлийн улмаас башёг өнжихөөр боллоо

Их аварга Хоошёорюү С.Бямбасүрэн 2 унаатай болов

Их аварга Хоошёорюү С.Бямбасүрэн 2 унаатай болов

Олон улсын тусгай олимпын бүсийн хурал манай улсад болж байна

Олон улсын тусгай олимпын бүсийн хурал манай улсад болж байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

“Челси“ клубүүдийн дэлхийн аварга боллоо

“Челси“ клубүүдийн дэлхийн аварга боллоо

Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Их аваргууд өрсөлдөгчдөө давлаа

Их аваргууд өрсөлдөгчдөө давлаа

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Үндэсний их баяр наадмыг хааж үг хэллээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Үндэсний их баяр наадмыг хааж үг хэллээ

Улсын баяр наадмын Үндэсний бөхийн барилдаанд Улсын начин Энхтүвшингийн Батмагнай түрүүллээ

Улсын баяр наадмын Үндэсний бөхийн барилдаанд Улсын начин Энхтүвшингийн Батмагнай түрүүллээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хурдан морины унаач хүүхдүүдэд баяр хүргэж бэлэг гардуулав

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хурдан морины унаач хүүхдүүдэд баяр хүргэж бэлэг гардуулав

Монгол Улсын начин, харцага цолны болзол хангасан бөхчүүдэд цол олголоо

Монгол Улсын начин, харцага цолны болзол хангасан бөхчүүдэд цол олголоо

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар үндэсний сурын харваачдад улсын цол олгов

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар үндэсний сурын харваачдад улсын цол олгов

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Я.Синнер Уимблдоны финалд анх удаагаа шалгарлаа

Я.Синнер Уимблдоны финалд анх удаагаа шалгарлаа

Баяр наадмын хүчит бөхийн гурвын даваанд ам авсан байдлыг сонирхуулж байна

Баяр наадмын хүчит бөхийн гурвын даваанд ам авсан байдлыг сонирхуулж байна

Улаанбаатарт өдөртөө 32 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 32 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үндэсний их баяр наадмын өнөөдрийн хөтөлбөр

Үндэсний их баяр наадмын өнөөдрийн хөтөлбөр

Улаанбаатарт өдөртөө 27 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 27 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

“Улаанбаатар хотын хөрөнгө оруулалт 2025” олон улсын хуралдаан зохион байгууллаа

“Улаанбаатар хотын хөрөнгө оруулалт 2025” олон улсын хуралдаан зохион байгууллаа

Т.Даваадалай: Шинэ тойрог замын 1 км-ийн өртөг 37 сая ам.доллар байгаа нь Улаанбаатар хотод хэрэгжсэн ижил төслүүдтэй харьцуулахад бага

Т.Даваадалай: Шинэ тойрог замын 1 км-ийн өртөг 37 сая ам.доллар байгаа нь Улаанбаатар хотод хэрэгжсэн ижил төслүүдтэй харьцуулахад бага

Улаанбаатар метро төслийн бараа, үйлчилгээг нийлүүлэх чиглэлд ИБУИНХУ-тай хамтран ажиллана

Улаанбаатар метро төслийн бараа, үйлчилгээг нийлүүлэх чиглэлд ИБУИНХУ-тай хамтран ажиллана

Улаанбаатарт өдөртөө 22-24 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 22-24 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Монголын эдийн засгийн форумд “Хот төлөвлөлт, хотын эдийн засаг” сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүллээ

Монголын эдийн засгийн форумд “Хот төлөвлөлт, хотын эдийн засаг” сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүллээ

Монголын бурхан шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчилж, тохижууллаа

Монголын бурхан шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчилж, тохижууллаа

“Монголын эдийн засгийн чуулган 2025”

“Монголын эдийн засгийн чуулган 2025”

Наадмаар томоохон зах, худалдааны төвүүдийн ажиллах цагийн хуваарь

Наадмаар томоохон зах, худалдааны төвүүдийн ажиллах цагийн хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

ӨНӨӨДӨР: ОБЕГ-аас мэдээлэл хийнэ

ӨНӨӨДӨР: ОБЕГ-аас мэдээлэл хийнэ

Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Чойнхорын Найдандоржид Ардын жүжигчин цол хүртээлээ

Чойнхорын Найдандоржид Ардын жүжигчин цол хүртээлээ

Үндэсний хувцсаар гоёсон 7000 гаруй хүн баярын жагсаалд оролцлоо

Үндэсний хувцсаар гоёсон 7000 гаруй хүн баярын жагсаалд оролцлоо

Т.Даваадалай: Нийслэлд 39 байршилд авто зам, 1.5 км гүүрийн ажил хийж байна

Т.Даваадалай: Нийслэлд 39 байршилд авто зам, 1.5 км гүүрийн ажил хийж байна

“Халзан бүрэгтэй” орд газар, нутгийн иргэдийн эсэргүүцэлтэй холбоотой асуудлаар ерөнхий хяналтын сонсгол явуулах тухай тогтоол баталлаа

“Халзан бүрэгтэй” орд газар, нутгийн иргэдийн эсэргүүцэлтэй холбоотой асуудлаар ерөнхий хяналтын сонсгол явуулах тухай тогтоол баталлаа

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, гэргий Л.Болорцэцэг болон Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар албан ёсны уулзалт хийлээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, гэргий Л.Болорцэцэг болон Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар албан ёсны уулзалт хийлээ

“Дэлхийн цом”-оос Монголын 2 тамирчин мөнгө, хүрэл медаль хүртлээ

“Дэлхийн цом”-оос Монголын 2 тамирчин мөнгө, хүрэл медаль хүртлээ

ӨНӨӨДӨР: “Монголын эдийн засгийн чуулган-2025” болно

ӨНӨӨДӨР: “Монголын эдийн засгийн чуулган-2025” болно

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 27 хэм дулаан байна

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 27 хэм дулаан байна

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжтой